ALEXANDROS KALAITZAKIS' SUBSCRIPTION, item 12

Edit transcription:

...

Transcription saved

Enhance your transcribing experience by using full-screen mode

Transcription

You have to be logged in to transcribe. Please login or register and click the pencil-button again

348 Η ΕΣΠΕΡΙΑ 20)2 Ιουνίου, 1916.

ΘΕΑΤΡΟΝ ΤΕΧΝΗ

αριστερή στήλη

ΔΗΜΩΔΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗ.

Η ευρωπαϊκή μουσική γλώσσα, παρά τον πλούτον της, η

μάλλον εξ αιτίας αυτής ταύτης της πλούσιας αναπτύξεως της,

έφθασεν είς σημείον να μη δύναται να εντρυφά εις το απλόν εκ

φόβου μήπως περιπέσει είς το χυδαίον. Η νεωτέρα τέχνη καταδικάζεται

λοιπόν εις βαθμιαίαν αποστέρησιν της απλότητος,

ήτις αποτελεί αναμφιβόλως μίαν από τας ιδιότητας που καθιστούν

ανωτέραν την αρχαιοτέραν τέχνην. Η βαθεία γνώσις των ανατολικών

πραγμάτων θα απεκάλυπτεν είς τους ευρωπαίους μουσικούς,

ορίζοντας αγνώστους ακόμη. Αντλούσα από την αιωνίαν

αυτήν πηγήν των ανθρωπίνων γνώσεων νέα μέσα εκφράσεως

η νεωτέρα μουσική, ώριμος ήδη, θα εκρατύνετο και θα ανεγεννάτο.

Θα ηδύνατο τότε να τραγουδήση απλά, πράγμα το οποίον

δεν τολμά να κάμη σήμερον. Ποία είναι αυτά τα ανατολικά στοιχεία,

των οποίων η εισαγωγή εις την ευρωπαϊκήν μουσικήν πρόκειται

να αναζωογονήση αυτήν; Eίναι η δημώδης μουσική της

Ανατολής και πρώτη η ιδική μας. Πώς είναι δυνατόν η δημοτική

μας μουσική να γίνη απαρχή ελληνικής δραματικής και συμφωνικής

Σχολής ;

Η απαραίτητος προκαταρκτική εργασία προς επίτευξιν

του σκοπού τούτου είναι η συλλογή των δημοτικών μας τραγουδιών

και χορών. Υποθέτω ότι θα έχη γίνη φροντίδι του Ωδείου

Αθηνών η περισυλλογή και η κατά το δυνατόν εναρμόνισις των

μελωδιών και των χορών. Έχω υπ’όψιν μου τας τριάντα μελωδίας

της Ελλάδος και της Ανατολής υπό του Μπουργκό-Δουκουδραί,

μερικάς νεωτέρας του κ. Ραβέλ ως και συλλογήν ασμάτων

και χορών Κυπριακών υπό του κ. Χρήστου Αποστολίδου διά το

έργον του οποίου αξίζει να γίνη λόγος εν ιδιαιτέρω άρθρω. Ελπίζω

ότι υπάρχουν άλλαι τελειότεραι συλλογαί. Εν πάση περιπτώσει

η δημοτική μουσική περισυλλεγείσα και εναρμονισθείσα

έστω και επιτυχώς (όπερ σπάνιον) δεν αποτελεί ειμή την πρώτην

ύλην εκ της οποίας ορμώμενοι οι συνθέται θα δημιουρήσουν

έγγραμμον και ένσχημον τέχνην. Μη βαυκαλιζώμεθα λοιπόν με

την ιδέαν ότι η εις μίαν συναυλίαν εκτέλεσις ασμάτων η χορών

δημοτικών αποτελεί ελληνικήν μουσικήν. Απέχομεν από αυτήν

όσον απέχουν η σουϊτα, η Σονάτα και η συμφωνία του 18^ου

αιώνος, από τα μονόφωνα και πολυφωνικά τραγούδια των δύο

προηγούμενων εκατονταετηρίδων από τα οποία και κατάγονται.

Γελωτοποιείται επίσης η ιδέα Ελληνικής μουσικής όταν κουτσοσφίγγονται

δημώδη μοτίβα μέσα σε μελοδράματα μιλανέζικης

ή βιεννέζικης κατασκευής. Η τελευταία μάλιστα προσπάθεια

μας απομακρύνει του σκοπού μας. Πρέπει να ανέλθωμεν ιστορικώς

και να εξετάσωμεν ποία σχήματα μουσικής μπορούν να θεωρηθούν

ως ζωντανά και αρκετά στερεά δια να αποτελέσουν τα

θεμέλια της λαϊκής ελληνικής μουσικής.

Πρώτη βέβαια έρχεται η Σουϊτα (Suite) είς τρία τέσσαρα ή και

περισσότερα κινήματα (movements). Πολλοί θα απορήσουν με

την ιδέαν της επαναφοράς της σουϊτας. Εν τούτοις νομίζω ότι το

σχήμα αυτό της μουσικής συνθέσεως δεν είναι νεκρόν, και ότι

εξ ίσου με το συμφωνικόν ποιήμα, μπορεί να φιλοξενήση μουσικήν

ανάπτυξιν είτε δραματικήν είτε καθαρώς συμφωνικήν.

Η στενή άλλως τε έννοια του όρου «Σουϊτα» έχει ευρυνθή πολύ

και σήμερον δίδεται το όνομα σουϊτα εις σειράν μουσικών κομματιών,

έκαστον των οποίων είναι κτισμένον σύμφωνα με τον

τριαδικόν τύπον, ο οποίος αποτελεί το κύριον χαρακτήρισμα

της Σονάτας. Ποίος δεν ξεύρει την χαριτωμένην Σουϊτα δι’

ορχήστραν του Ρώσσου Μποροδίν; Aπλή, εγκρατής η κάθε

δεξιά στήλη

σελίς αντανακλά μια γωνία της ρωσσικής ψυχής. Που είναι η

Ελληνική Σουϊτα που να καθρεπτίζη την λαϊκή ψυχή; Nα ζωγραφίζη,

τας εορτάς και τα πανηγύρια μας, τους χορούς μας, τους

γάμους, τα μοιρολόγια μας και τόσας άλλας γραφικωτέρας πτυχάς

της δημοτικής ψυχής; Aλλ’ η όπερα και η οπερέττα απασχολούν

φαίνεται τους συνθέτας μας.

Μετά την σουϊτα η σονάτα διά πιάνο και βιολί

ήξιζε να καλλιεργηθή στηριζόμενη είτε επί δημωδών μοτίβων

είτε επί θεμάτων ατομικής εφευρέσεως του καλλιτέχνου. Αν

σκεφθή κανείς ότι εις όλην την Ελλάδα μόλις υπάρχει μια και

μόνη ορχήστρα η του Ωδείου Αθηνών, δυνάμενη οπωσδήποτε

αρτίως να εκτελέση έργα κάποιας ορχηστρικής πλοκής και ότι

εξ’ άλλου εις όλα τα μέρη της Ανατολής τόσοι και τόσαι παίζουν

πιάνο η βιολί απορεί διατί δεν εγράφη ακόμη μια ελληνική σονάτα.

Από την σονάτα κατάγονται και τόσα άλλα σχήματα μουσικά

«ελεύθερα κομμάτια» λεγόμενα, των οποίων η συγγραφή είναι

και ευκολωτέρα. Και εδώ όπως και εις την σουϊτα δεν έχομεν παρά

να ρίψωμεν μια ματιά γύρω μας. Τα πρελούδα και τα Νυχτιάτικα

του Ραχμανίνωφ και άλλων ρώσσων, τα κομμάτια του Δεμπουσσύ,

του Ραβέλ, του Σεβεράκ, του Βενσάν δ’ Εντί και άλλων, η «Ιμπέρια»

του Αλμπενίθ η «Γκοϊεσσες» του Γκραναδός υποδεικνύουν

ευρύτατον το πεδίον δράσεως δια συνθέσεις πιάνου ή βιολιού.

Ιδιαιτέρως οι τελευταίοι δύο Ισπανοί είναι άξιοι ειδικής μελέτης

εκ μέρους μας , διότι εις τας συνθέσεις των έκαμαν συχνά χρήσιν

λαϊκών των μοτίβων και χορών. Ας τους μιμηθώμεν εις τα σχήματα

και την μέθοδον εώς ότου δημιουργήσωμεν πρωτότυπα

ιδικά μας. Το κολοσσιαίον δεν είναι πάντοτε το ωραίον και το

πιάνο είναι ικανόν και μόνον, να εκφράση τας βαθυτέρας και τας

λεπτοτέρας των συγκινήσεων. Ας μη το περιφρονούμεν λοιπόν

και το παραμελούμεν χάριν της ορχήστρας αφού μάλιστα δεν

έχομεν και μία τελείαν τοιάυτην. Θα απαλλάξωμεν ούτω και

τας ελληνίδας κυρίας και δεσποινίδας από του να κουδουνίζουν

μέχρις αηδίας τα αιώνια βάλς του Σοπέν.

Πολύ περισσότερον από την Σονάταν η συμφωνία έπρεπε να

ελκύση την προσοχήν του έλληνος συνθέτου. Λόγω αυτής ταύτης

της ιδεώδους ωριμότητός της, η καθαρά συμφωνία διεστάλη

και συνεζεύχθη το δράμα και ούτω εγεννήθησαν η δραματική

συμφωνία και το συμφωνικόν ποίημα δαιμόνιο εργάτης των

οποίων υπήρξεν ο μέγας Μπερλιόζ. Ιδού ο κατ' εξοχήν μουσικός

ον έπρεπε να μελετούν οι έλληνες συνθέται. Χάρις εις την επιρροήν

του η Ρωσσία απέκτησε τα μεγαλοπρεπή ορχηστρικά έργα

του Ρίμσκι-Κορσακόφ, του Μπαλακίρεφ, η Γερμανία τα συμφωνικά

ποιήματα του Λίστ, του Ριχάρδου Στράους. Και εις αυτήν

την διεύθυνσιν δεν έχομεν παρά να κυττάζωμεν γύρω μας.

Μετά την συμφωνίαν έρχεται όλη η ποικίλη σειρά των δραματικών

σχημάτων. Ουβερτούρα, μελόδραμα, μουσικόν δράμα,

μπαλλέτο, κ.τ.λ. Το μελόδραμα ουδόλως παρημελήθη εν Έλλαδι,

ίσως διότι επιφέρει και οικονομικήν ανακούφισιν του συνθέτου.

Ο «Πρωτομάστορας» του κ. Καλομοίρη αποτελεί άραγε το πρώτο

μουσικό δράμα εν Ελλάδι; Δεν είμαι εις θέσιν να εκφρασθώ

διότι δεν εμελέτησα το μουσικόν και φιλολογικόν κείμενον.

Όσον αφορά το σοβαρόν μπαλλέτο, ή το χορευόμενον δράμα,

μπορεί να λεχθή ότι το σχήμα τούτο της μουσικής μόλις εγενήθη

χάρις εις τους Ρώσσους και ότι το μέλλον του προμηνύεται

εξοχον. Εις την Ελλάδα την κατ’εξοχήν χώραν των χορών, το

μπαλλέτο εν συνδυασμώ με τους δημώδεις χορούς, δύναται να

φθάση εις θαυμαστόν ύψος αισθητικής τελειότητος. Εις έργον

οι έλληνες συνθέται, Παρίσι. ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΠΕΤΡΙΔΗΣ.